भवानी दाहाल, अध्यक्ष प्रत्यासी, नेपाल निजामती कर्मचारी संगठन
विगत २९ वर्षदेखि निजामती सेवामा रहेकी सिद्धहस्त कर्मचारी हुन् भवानी दाहाल । नेपाल कर्मचारी संगठनमा स्थापना कालदेखि विभिन्न पदमा रहेर सफल भूमिका निर्वाह गर्दै आएकी निवर्तमान उपाध्यक्ष दाहाल १२ औं अधिवेनमा अध्यक्षको उम्मेदवार रहेकी छिन् । संगठनमा लागेदेखि कुनै पदमा निर्वाचन नहारेकी उनी इमानदार कर्मचारी र कुशल संगठकको रुपमा कर्मचारीबीच परिचित छिन् । अध्यक्षको दावेदार उनै दाहालसँग निजामती कर्मचारीसम्बन्धी समसायिक विषयमा केन्द्रित रहेर तरुण दैनिक डटकमको लागि कालिका महतले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश :

तपाईँ निजोमती सेवामा कुन पदबाट कहिले प्रवेश गर्नुभयो ?
निजामती ऐनअनुसार राजपत्र अनंकित द्वितीय श्रेणी प्राविधिक भनेर २०५२ साल साउन ३१ गतेको निर्णयअनुसार मेरो नियुक्ति भएको हो । अहिले म निजामती सेवाभित्र स्वास्थ्य सेवाको छैटौं अधिकृत तहमा कार्यरत छु । तहगत रुपमा हेर्नुपर्दा सेवा प्रवेश चौथो तहमा भएको हो । त्यतिबेला तहगत थिएन, श्रेणी थियो । तहगत हिसाबमा अहिले म छैटौं अधिकृतमा स्वास्थ्य क्षेत्रमा कार्यरत छु ।

लोकसेवा पास गरेर निजामती सेवामा कार्यरत कर्मचारीहरु जसलाई राष्ट्रसेवक पनि भनिन्छ, तर पछिल्लो समय सेवाग्राहीको कामभन्दा विभिन्न दलका भ्रातृ संगठनजस्तो राजनीतिमा होमिएका छन्, त्यसले सेवाप्रवाहमा ढिलासुस्ती भयो भन्ने गुनासो छ नि त्यसमा के भन्नुहुन्छ ?
सेवाग्राहीको दृष्टिकोणबाट त्यो ठिक हो । तर, लोकतन्त्रमा एउटा चेतनशील मानिस राजनीतिबाट अछुतो रहन सक्दैन । हामी कर्मचारीहरु पनि आफ्नो कार्य अवधिभर तथष्ट रहेर सेवाप्रवाह गर्ने, त्यसपछि आफ्नो विचार अनुसार कुनै न कुनै पार्टीमा आवद्द हुनु स्वाभाविक हो । त्यो सुविधा नहुने हो भने पञ्चायत व्यवस्था जस्तै भइगयो नि । लोकतन्त्र आएको अर्थनै रहेन । तर, सेवामा चाहीं हामी तथष्ट छौं कि छैनौं भनेर जनताले त्यतातिर हेर्ने हो । यदि कसैले सेवाप्रवाहलाई बाधा पु¥याएर राजनीति गर्नुभएको छ भने त्यो व्यक्तिगत कुरा हो ।

समग्र कर्मचारीलाई त्यसरी हेरिनुहुँदैन भन्ने मलाई लाग्छ । पछिल्लो जनआन्दोलनमा हामीले राजनीतिक दलहरुलाई ज्यान दिएर सघाएका हौं । हामी कुनै पार्टीको झण्डा बोक्दैनौ भनेर निजामती सेवामा प्रवेश गरेका कर्मचारीहरुलाई पछिल्लो जनआन्दोलनमा राजनीतिक पार्टीहरु मात्रै सफल नभएपछि उहाँहरुले आन्दोलनमा आउन हारगुहार गर्नुभएको हो । तत्कालीन अवस्थामा गिरिजाप्रसाद कोइरालाको नेतृत्वमा सरकार भइरहँदा हामीले एउटा सर्त राखेका थियौं ।

साच्चिकै आन्दोलनमा कर्मचारीले सहयोग गर्नुपर्छ भने हामीलाई ट्रेड युनियन अधिकार दिनुस् भनेपछि होटल -याडिसनमा लोकतन्त्र पक्षधर राजनीतिक पार्टीहरुसँग हाम्रो एउटा सम्झौता भयो । हामीले निकालेको डायरीको ८७ औं पेजमा राजनीतिक पार्टी र हामीहरुबीच भएको सम्झौता जस्ताकोत्यस्तै उल्लेख छ । त्यो सम्झौता भएपछि हामीले आन्दोलनमा भाग लियौं ।

जागिर जोखिममा राखेर हामी आन्दोलनमा होमिएका थियौं । त्यतिबेला जागिर नाने हो कि भन्ने चिन्ता हुन्थ्यो । आन्दोलन गर्दैगर्दा हामीलाई जागिरबाट निकाल्यो भने मानवअधिकार र सुशासनका पक्षमा लडिरहँदा विनाशर्त हाम्रो जागिर गयो भने के गर्ने भन्ने जोखिम थियो । निजामति कर्मचारीले राजनीतिक आन्दोलनमा भाग लिँदा हाम्रो जागिर पनि जान सक्छ भन्ने हामीलाई हेक्का थियो ।

त्यो अवस्था आएको खण्डमा लोकतन्त्र, मानवअधिकार र सुशासनका पक्षमा लडिरहँदा हाम्रो जागिर गयो भने बिनाशर्त बहाली गर्नुपर्छ भन्ने कुराको उहाँहरुसँग सर्त मञ्जुरनामा भएको थियो । जब लोकतान्त्रिक आन्दोलन सफल भयो त्यतिखेर पाँच सयभन्दा बढी कर्मचारीको जागिर पनि गयो । पूर्वसर्तअनुसार सबैको पुनर्बहाली भयो । केही व्यक्ति त्यो सेवामा आउन मञ्जुर नभएर बाहिर जानेबाहेक सबैको पद बहाली भयो ।

जहाँसम्म ट्रेड युनियनको अधिकार दिन्छौं भन्ने उहाँहरुको सर्त थियो । त्यसअनुसार उपसचिवसम्मलाई ट्रेड युनियन राइट हुने गरी संसद्बाट संकल्प प्रस्ताव पारित भयो । तर, पछिल्लो समय हाम्रो देशको सेवाप्रवाहका कार्यालयको संरचना हेर्दा कार्यालय प्रमुख बाहेकका शाखा अधिकृतसम्मलाई टे«ड युनियन अधिकार दिनेगरी हामीले त्यो अधिकार प्राप्त गरेका हौं ।

यो कुनै पार्टी र व्यक्तिविशेषको भन्दा पनि हामीले रोजीरोटीलाई दाउमा राखेर आन्दोलनमा जाँदाको उपलब्धी हो । दलहरुको आन्दोलनमा होमिँदा कतिपयले जागिरबाट बिमुख पनि हुनुप-यो । बालबच्चाले खानलाउन नपाएको, परिवारलाई अप्ठ्यारो परेका कुराहरु धेरैलाई थाहा छ । त्यसरी लडेर प्राप्त गरेको अधिकारको उपयोग गर्दा त्यसलाई खाली राजनीतिक आँखाले मात्रै हेरिनु कर्मचारीको लागि अन्यपूर्ण हुन्छ ।

यहाँले त्यसो भनिरहँदा विभिन्न दलनिकट कर्मचारीहरु कार्यकक्षमै जयनेपाल, लालसलाम भन्नेजस्ता शब्दमा पार्टीका टिपिकल कार्यकर्ताजस्तो सम्बोधन गर्दछन्, सेवाग्राहीको कामभन्दा आफूनिकट पार्टीलाई ध्यान दिन्छन् भन्ने आरोप छ नि ?
यसमा चाहीं हामी स्वस्थानी पढ्दा महादेवको गुनगान गर्दछौं । त्यो पढ्दा हिन्दू धर्म मान्नेहरुको लागि महादेव नै सर्वश्रेष्ठ रहेछन् भन्ने लाग्छ । फेरि कृष्णचरित्र पढ्दा कृष्ण चाहीं ठूला हुन् कि जस्तो लाग्छ । त्यस्तै तत् तत् ठाउँका आ–आफ्नै महत्व र भूमिकाहरु हुन्छन् । हाम्रो भूमिका हामी अफिसमा आइरहँदा सेवा प्रदायक र सेवाग्राहीहहरुबीच पदीय दायित्व अनुसारको भूमिका हुन्छ । पदअनुसार कामको परिभाषा छ, त्यसअनुसार हामीहरु गइराखेका छौं । यदि कसैले त्योभन्दा फरक किसिमले आफूलाई प्रस्तुत गर्नुभएको छ भने त्यो उहाँको व्यक्तिगत कुरा हो ।

संघीय निजामती ऐन ल्याउन लामो समयदेखि अलमल भइरहेको छ, त्यो ल्याउन कर्मचारी संघ-संगठनका नेताहरु नै चाहँदैनन् भनिन्छ त्यो कति सत्य हो ?
त्यो एकदमै गलत हो । यसलाई चाँडो ल्याउनुपर्छ भनेर फेहरिस्त बनाउँदा हाम्रो किताब तयार भएका छन् । यो पार्टी, ऊ पार्टी नभनी प्रत्येक माननीयलाई हामीले सल्लाह, सुझाव दिएका छौं । त्यसमा सबै ट्रेड युनियनलाई एकमत बनाएर दिएका छौं ।

त्यसबारे प्रत्येक माननीयहरुले संसदमा बहस गर्नुहुन्छ । त्यस विषयमा उहाँहरुले कम बुझ्नुभएको छ, अझै स्पष्ट होस् भनेर हामीहरुले हातहातमा पु¥याउने काम गरेका छौं । प्रत्येक दलका शीर्ष नेताहरुसँग भेटेका छौं । सरोकारवाला मन्त्रालयहरुसँग पनि तागेता गरेका छौं । संघीय निजामती ऐन ल्याउन लागेपछि संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासनमन्त्री झण्डै ६-७ जना फेरिइसक्नुभयो ।

ती प्रत्यक मन्त्रीहरुलाई हामीले ब्रिफिङ गरेर फाइल दिएका छौं । त्यसकारण ट्रृेड युनियनले संघीय निजामती ऐनको विरोध गर्नुपर्ने कारण छैन । जति हामी निजामती ऐनको पक्षमा उभिन्छौं त्यति हाम्रो संगठनको उचाई बढ्छ ।

कर्मचारीहरु मालदार ठाउँमा सरुवा, बढुवा हुन कार्यकौशल क्षमता अभिवृद्धि गर्नुभन्दा पनि नेताहरुको पिछलग्गु हुन्छन् भनिन्छ नि ?
नेता भनेर यहाँले कसलाई इंकित गर्न खोज्नुभयो । जहिले पनि सरकारको प्रतिपक्षमा ट्रेड युनियन हुन्छ । सरकारले गरेका राम्रा निर्णयलाई धन्यवाद दिन्छौं । तर जुन निर्णयले कर्मचारीको वृत्तिविकासदेखि सेवाग्राहीको सेवाप्रवाहमा असर पार्छ त्यसको हामी खबरदारी गर्दछौं । हाम्रो काम भनेको खराब निर्णयमा खबरदारी गर्ने र सुधार्नको लागि रचनात्मक सुझाव दिने हो, त्यति गर्दा पनि मान्नुभएन भने आन्दोलनमा समेत उत्रन्छौं । सरकारतिर पार्टी मिल्दा कर्मचारीहरु पनि पिच्छलग्गु हुन्छन् भन्नुभएको थियो त्यो हुँदैहोइन । हामीले पिच्छलग्गु हुनै पर्दैन । उहाँहरु नै यहाँ आउनुहुन्छ हामीहरुले जानुपर्ने आवश्यकता छैन ।

संघीय निजामति कर्मचारी ऐन नआउँदा तिनै तहमा कर्मचारी बाँडफाटमा समस्या भयो भनिन्छ, त्यसलाई तपाईंले कसरी हेरिरहनुभएको छ ?
यो सबैभन्दा महत्वपूर्ण विषय हो । यहाँनेर चाहीं नयाँ व्यवस्था पुरानो सोच अनि कस्तो हुन्छ होला सेवाप्रवाह ? अहिलेका मान्छेले काठमाडौंमा कछाड र भोटो लगाएर हिड्दा जस्तो देखिन्छ त्यस्तै हो । जुनबेला कछाड, भोटो एउटा पोशाक थियो । तर, अहिले परिमार्जित हुँदै गयो र हामीहरु अर्कैखालको पोशाक लगाउन थालेका छौं । संरचनाहरु नयाँ भए तर कर्मचारीको संख्या, सरंचना र सोच उही भएका कारणले सेवाप्रवाहमा कठिनाइ भइरहेको छ ।

सुविधाजनक ठाउँमा कर्मचारीहरुलाई काम नपुगेर बिनाकाम बसेका छन्, तर दूर्गमका कर्मचारीहरुलाई भने सास फेर्ने फूर्सद छैन । एउटै कर्मचारीले धेरै जनालाई सेवा दिनुपर्दा उसलाई कति गाह्रो भइरहेको छ । यस्तै भइरहने हो भने त्यस्ता कर्मचारीहरु विरामी हुने संख्या बढेर जाला, घट्नेवाला छैन ।

त्यो मानसिकताले जनतालाई कस्तो सेवा मिल्ला भन्नेतिर ध्यान दिन जरुरी छ । त्यसको लागि संघीय निजामति ऐन ल्याउन सरकार गम्भीर हुन जरुरी छ । हिजो जुनखालको ऐन थियो, त्यसैबाट सेवाप्रवाह भइरहेको छ, तर संरचना फेरिएकाले गाह्रो भएको छ ।

नेपाल निजामती कर्मचारी संगठनको १२ औं अधिवेशनमा तपाईं अध्यक्षको उम्मेदवार हो ?
तपाईंको यो प्रश्न अत्यन्तै महत्वपूर्ण छ । अधिवेशनको पूर्वसन्ध्यामा यो प्रश्न साधेर तपाईंले मलाई महत्वपूर्ण मौका दिनुभयो जस्तो लाग्छ । कुनै पनि पार्टीको संगठनमा लागेको व्यक्तिले त्यो संगठनको अध्यक्ष अथवा पार्टीको अध्यक्ष हुने अपेक्षा राखेको हुन्छ । संगठनमा क्रियाशील भएको व्यक्ति जो स्थापनाकालदेखि लागे छ । जसले यसमा लाग्दा धेरै दुःख पाएको छ । जसको परिवारभन्दा महत्वपूर्ण संगठन परेको छ । र, त्यो दोस्रो व्यक्ति जसलाई तपाईंले प्रश्न गर्दै हुनुहुन्छ, उसले त्यो अवसर पाउँदा अन्यथा हुँदैन भन्ने मलाई लाग्छ । त्यसैले नेपाल निजामती कर्मचारी संगठनको १२ औं अधिवेशनमा मेरो दावी अ्रध्यक्षमा हो ।

कर्मचारी संगठनमा लागेदेखि अहिलेसम्म कति पटक निर्वाचन जित्नुभयो ?
संगठनमा लागेर भाग्गेमा विश्वास गर्ने हो भने म भाग्गेमानी मान्छेमा पर्छु जस्तो लाग्छ । क्रियाशीलतामा त डिस्टिङसन पक्कै ल्याउँछु भन्ने लाग्छ । यो संगठनमा मात्रै होइन योभन्दा बाहिरका संघ, संगठनमा पनि मैले चुनाव हारेको रेकड छैन । पहिला म जिल्ला संगठनको सदस्यहुँदै कोषाध्यक्षसम्म भएको हो । त्यतिबेला सगरमाथा अञ्चल समन्वय समिति भन्ने थियो । त्यसको पनि सदस्य भएर भूमिका निर्वाह गरेँ । त्यसपछि काठमाडौंमा आएपछि भक्तपुरमा केन्द्रीय प्रतिनिधि भएँ । त्यसपछि संगठनमा आरक्षणको व्यवस्था लागु भयो ।

त्यतिबेला उपत्येकाबाट हुने दुईजना महिला पदमा चारजना प्रतिस्पर्धी थियौं । ती चारजनामध्ये एकजना चुनाव हार्नुभएको व्यक्ति माननीय भइसक्नुभयो । दुईजना जित्नेमध्ये मैले मतदान प्रक्रियाबाटै अत्याधिक मतले जितेको हो । आठऔं अधिवेशनमा देशभरबाट हुने खुल्ला ६ जनामा महिलामा म निर्विरोध भएकी थिएँ । नऔं अधिवेशनमा आरक्षणको महिला सचिवमा लडेकी थिएँ । त्यसमा मैले अरु साथीहरुलाई आरक्षणमा जानुहोस् भनेकी थिएँ, उहाँहरुले खुल्लामा जाने भन्नुभयो । म महिला आरक्षणमा लड्न तयार भएपछि उहाँ मसँगै लड्न आउनुभयो ।

त्यतिबेला मसँग दुईजनाले प्रतिस्पर्धा गर्नुभएको थियो । ती दुईजना बराबरको मत ल्याएर मैले जितेँ । सचिव जितेपछि मैले प्रशिक्षण विभागमा बसेर देशभरका साथीहरुसँग चिनजान गर्ने मौका पाएँ । त्यसपछि दशौं अधिवेशनमा मतदान प्रक्रियाबाटै उपाध्यक्षमा निर्वाचत भएकी हुँ । त्यतिबेला म तेस्रो वरियतामा थिएँ । एघारौं अधिवेशनमा मेरो दावी वरिष्ठ उपाध्यक्षमा थियो । विभिन्न कारणवस वरिष्ठ उपाध्यक्ष नराख्ने भएपछि दोस्रो वरियताको उपाध्यक्षमा निर्वाचित भएकी थिएँ । अहिलेसम्मको इतिहासमा खुल्ला पदको उपाध्यक्षमा निर्वाचित हुने महिला म पहिलो व्यक्ति हुँ । त्यसअघि म महिला आरक्षणबाट टेक्दैटेक्दै आएकी थिएँ ।

स्थापनाकालदेखि एघारौं अधिवेशनसम्म कुनै पनि निर्वाचन नहारी उपाध्यक्षसम्म आइपुगेकी हुँ । अब बाह्रऔं अधिवेशनमा अध्यक्षको दावेदार छु । म एक वर्षको बच्चा च्यापेर आन्दोलनमा हिँडेको अहिले ६ वर्षकी त नातिनी भइसकेकी छ, म आन्दोलनमै हिँडिरहेकी छु ।

कर्मचारी संगठनमा लागेर यहाँसम्म आइपुग्दा कहाँ–कहाँ सरुवा हुनुभयो ?
सरुवा भएर धेरै जिल्ला घुम्नु परेन । किन भने म जहाँ–जहाँ कार्यरत भएँ, त्यो कुनै आकर्षणको क्षेत्र र कार्यालय थिएन । कसैले त्यो जाने ठाउँ भए पो फाल्छन् । एकपटक चाहीं मलाई राजनीतिक पूर्वाहले फालियो । त्योबेला मलाई एकै पटक दुई ठाउँ सरुवा गरियो । त्यतिबेला विकास क्षेत्र थियो । पूर्वाञ्चलको सप्तरीमा म कार्यरत हुँदा पूर्वाञ्चल धनकुटाले इलाम सरुवा गरिदियो । फेरि त्यहीं बेला स्वास्थ्य सेवा विभागले प्यूठान सरुवा गरिदियो । मलाई कुनै अमुक पार्टीको सदस्यता लिन भनिएको थियो । मैले त्यो पार्टीको सदस्यता लिन नमानेबापत त्यहाँबाट सरुवा गरेर दुई ठाउँमा एकैपटक सिफारिस गरिएको थियो । त्यसपछि सप्तरी जिल्लामा लामो समय जागिर खाएँ ।

त्यहाँबाट भक्तपुरमा आएँ, अहिले म काठमाडौंको केन्द्रीय कारागार अस्पतालमा कार्यरत छु । बीचमा पहिलो स्थानीय चुनावपछि कर्मचारी व्यवस्थापन गर्दा जानेमा मलाई खटाइयो । संगठनको यो लेबलको मान्छे म पहिलो व्यक्ति हो, स्थानीय तहमा म जान्छु भनेर मैले बुढानिलकण्ठ नगरपालिकामा काम गरेकी थिएँ । त्यहाँ रहँदा पनि मैले उत्कृष्ट काम गरेँ भन्ने लाग्छ । कर्मचारी समायोजन नहुन्जेलको लागि दुई वर्ष त्यहाँ काम गरेँ । समायोजन भएर अरु गएपछि मेरो समायोजन फोरि केन्द्रीय कारागार अस्पतालमै भयो ।

राजनीतिक दलनिकट कर्मचारी संगठनमा आबद्ध कर्मचारीहरु काम चाहीं गर्दैनन् घुमीघुमी मालदार अड्डामा जान सेटिङ मिलाउँछन् भन्ने आरोप छ नि त्यसमा तपाईंले भनेको कुरा त मिलेन नि ?
कतिपयमा त्यस्तो व्यक्तिगत आचारण हुन्छ । त्यो कर्मचारीमा मात्रै छैन, नेताहरुलाई पनि हेर्नुपर्छ । राजनीति भनेको विसुद्ध भोलेन्टियर सर्भिस हो । केही आयस्रोत छैन, तर उहाँहरुको घर ठडिइरहेको हुन्छ । त्यस्ता मात्रै छैनन्, त्यस्ता पनि छन् । यो प्रवृत्ति नेता, उद्योगी, व्यापारी, सामाजिक संघसंस्थालगायत हरेक क्षेत्रमा हावी छ । व्यक्तिगत आचरण फरक कुरा हो तर मेरो विषयमा भन्नुपर्दा मेरो श्रीमान पनि सरकारी जागिरे हो । उहाँ पनि कहिल्यै त्यस्तो आकर्षणको ठाउँमा बस्नुभएन । राज्यको आवश्यकता अनुसारको ठाउँमा बसेर सेवाबाट अबकास हुनुभयो ।

मेरो क्षेत्रभित्र पनि अकर्षणका कार्यालयहरु छन् तर मैले कहिल्यै त्यस्तो ठाउँको चाहना राखिन । राज्यको आवश्यकताले मलाई बुढानिलकण्ठ पठाएको हो । त्यहाँ म गएँ, फेरि राज्यले नै समायोजन गरेको ठाउँमा म आएकी हुँ । बुढानिलकण्ठमा म जाँदा नयाँ संरचना थियो, बस्ने ठाउँदेखि सबै कुरा मिलाएर सकेसम्म त्यहाँका जनताहरुलाई खुसी पारेरै काम गरेकी थिएँ । अहिले जहाँ कार्यरत छु, त्यहाँ डे«समा पनि मै हुन्छु, कामको हिसाबले पनि मेरो जिम्मेवारी चुस्तदुरुस्त ढंगले सकेको हुन्छु ।

अध्यक्षको दावेदार भइरहँदा कर्मचारीका हकहित, सुशासन, कार्यसम्पादन र सेवाप्रवाहमा तपाईंका एजेन्डाहरु के के छन् ?
म लामो सदयदेखि यो क्षेत्रमा लागिरहँदा मलाई के के मन परेन । मेरो बसमा नभएका विषयको आवाज उठाएर देशव्यापी रुपमा हिँडेका मान्छे म बाहेक कम हुनुपर्छ । अहिलेसम्म म नपुगेको ९ वटा जिल्ला छन्, अरु सबै जिल्लामा पुगेकी छु । औपचारिक अथवा अनौपचारिक रुपमा जाँदा त्यहाँका साथीहरुका गुनासाहरु सुन्ने गरेकी छु । मैले इण्डियाको चेन्नाइमा लिडरसीपको ट्रेडिङ लिएकी छु । चाइनामा पनि लिएकी छु । यहाँ पनि आईएलओबाट लिडरसीपको ट्रेडिङ लिएकी छु । त्यसबाट लिडरसीपमा कस्तो गुण हुनुपर्छ भन्ने ज्ञान हासिल गरेकी छु ।

क्षमताको कुरा गर्ने हो भने हरेक मानिसमा फरक–फरक क्षमता हुन्छन् । पहिलाका नेतृत्वहरुमा पनि एकैखालको क्षेमता थिएन । मसँग पनि फरक क्षमता होला । म सामुहिकतालाई केन्द्रमा राखेर अटोक्र्याट होइन, डेमोक्र्याट नेतृत्वको हिसाबले काम गर्छु । म अध्यक्ष भएपछि पहिला निजामती क्षेत्र कस्तो हुनुपर्छ भन्ने विषयमा बहस चलाउँछु ।

कर्मचारीलाई जनताले सधैं नकारात्मक नजरले हेरिरहेका छन् । सकारात्मक नजरले हेर्नको लागि कतै हाम्रो व्यवस्था पो वाधक भएको छ कि भन्ने मैले अनुभव गरिरहेकी छु । जस्तो सेवाग्राहीले एउटा सेवा लिन कम्तिमा तीन तहमा पुग्नुपर्छ । शाखा कृधिकृतले टिप्पणी उठाउनुहुन्छ, उपसचिवले सही गर्नुहुन्छ, त्यहाँदेखि सह–सचिवमा, सचिवमा त्यस्तै प¥यो भने मन्त्रीसम्म भएन भने क्याविनेटसम्म पुग्नुपर्ने वाध्यता छ । त्यो प्रक्रियामा एकजना मात्रै मान्छे टेबुलमा भएन भने कामै रोकिन्छ ।

त्यसले गर्दा सेवाग्राही पहिला जोसँग ठोकिएको छ त्यो तारो बन्छ । यसले गर्दा मेरो काम भएन भन्ने सेवाग्राहीलाई लागेको हुन्छ । त्यसकारण सिस्टममै परिवर्तन गर्नुपर्छ भन्ने मैले महसुस गरेकी छु । जनतामैत्री सेवा कस्तो हुनुपर्छ भन्ने पहिलो बहस चलाउने मेरो सोच छ । अर्को अहिलेको ट्रेड युनियन एकल राज्य संरचनाको ढाँचामा छ । मुलुक संघीयतामा गइसकेपछि प्रदेश र स्थानीय तहमा कार्यरत साथीहरुलाई यो टे«ड युनियन त हाम्रो लागि होइन भन्ने लागिरहेको छ ।

त्यसलाई प्रष्ट पार्न हामीहरु लागिरहेका छौं । अब यसलाई नीतिगत रुपमा प्रष्ट पार्न विज्ञसहित आवश्यक परे विदेशका टे«ड युनियनकर्मी ल्याएर छलफल गरी व्यवस्थित गर्ने योजना मेरो छ । त्योसँगै कर्मचारीलाई सेवाग्राहीमैत्री बनाउँदै संगठनलाई सुदृढ, व्यवस्थित र अधिकारसम्पन्न बनाउने प्रयास मेरो हुने छ ।